به گزارش گروه پژوهش و بررسی های خبری ایرنا، ایران اسلامی مجموعه ای متنوع از اقوام، مذاهب و زبان های محلی را در خود جای داده که در صورت استفاده بهینه از تمامی ظرفیت های آنان، می توان با استفاده از نخبگان بومی فرصت های خوبی برای توسعه پایدار فراهم کرد. 
تاکید قانون اساسی بر تساوی حقوق تمام اقوام و اقلیت های ایرانی و سخنرانی های پیش از انتخابات خرداد 92 رییس جمهوری با موضوع حقوق اقوام ایرانی، بهانه ای شد تا در آستانه انتخابات دوازدهمین دوره ریاست جمهوری نگاهی کلی به میزان تحقق وعده های دولت تدبیر و امید در زمینه اقلیت های مذهبی، زبانی و قومی داشته باشیم. 

** وعده های روحانی در زمینه حقوق اقلیت ها 
‌این سخن حسن روحانی که اعلام کرد«هر کس بخواهد اقوام ایرانی را جدا جدا ببیند ،‌او ایرانی نیست.» موجب شد تا میزان رای وی در بین استان هایی که از لحاظ قومی و مذهبی در اقلیت هستند بیشتر از دیگر کاندیدای ریاست جمهوری آن دوره باشد .
رییس جمهوری همچنین در روزهای منتهی به انتخابات ریاست جمهوری سال 92 بیانیه ای 10ماده ای در خصوص حقوق اقوام صادر کرد. برداشتن نگاه امنیتی نسبت به اقوام، رفع تبعیض های ناروا، تدریس زبان مادری، انتصاب نیروهای شایسته محلی در پست‌های مدیریتی مناطق مختلف کشور، از مهمترین بندهای این بیانیه بود که به عنوان منشور حقوق اقوام و اقلیت ها در دولت روحانی ادامه پیدا کرد. 
سخنان و بیانیه های رییس دولت یازدهم پیش از انتخابات موجب شد میزان رای روحانی در استان های سیستان و بلوچستان 75 درصد ، کردستان 71 درصد بود. از نظر استانی سیستانی ها و بلوچ ها بیشترین رای را به روحانی داده اند.
نگاهی به آرای دکتر روحانی در شهرهای ترکمن نشین، نیز نشان از تعلق بالاترین میزان رای بالای روحانی در  منطقه ترکمن صحرا است. 

** گامی بلند دولت در تحقق شعار برابری اقوام و مذاهب 
هر چند که در قانون اساسی جمهوری اسلامی بر برابری تمامی اقوام و مذاهب ساکن در کشور تاکید شده اما مشاهده می شود در برخی از دوره ها تنگ نظری هایی هر چند ناخواسته در باره این اقوام حس محرومیت از برابری حقوق شهروندی را در این استان ها ایجاد کرده است. 
پیروزی تفکر اعتدال در خرداد ماه 92 و تاکید روحانی بر این سخن که « ایرانی، ایرانی است و هر کس بخواهد کرد و لر و بلوچ و آذری و ترکمن ،عرب و فارس را جدا جدا ببیند او ایرانی نیست.» موجب شد تا در این دولت انتظارات اقلیت ها نسبت به دوره های پیشین متفاوت تر باشد. 
دولت تدبیر و امید نیز در پاسخ به این انتظارات در نخستین اقدام، دستیار ویژه ای برای رسیدگی به مشکلات اقوام مختلف ایرانی انتخاب کرد. دولت با انتخاب «علی یونسی» به عنوان دستیار روحانی در حوزه اقوام و اقلیت های مذهبی حرکت بزرگ و پررنگی انجام داد که می توان امروزه آثار آن به وضوح در بین اقوام مختلف کشور مشاهده کرد. 
در ادامه این روند مجموعه دولت روحانی برای نخستین بار دست به یک نوآوری زد و نخستین سفیر ایرانی اهل سنت را نیز انتخاب نمود. انتصاب «صالح ادیبی» موجی از خرسندی را نیز در بین فعالان مدنی و سیاسی کردستان هم ایجاد کرده است. 
«جلال جلالی زاده»، دبیر شورای هماهنگی اصلاح طلبان کرد و نماینده پیشین سنندج در مجلس در سایت شخصی خود نوشته است: انتصاب یک سفیر از اکراد اهل سنت از سوی دولت روحانی را باید به فال نیک گرفت، مطمئنم که انتصاب دکتر صالح ادیبی نشان می دهد که جمهوری اسلامی از این اقدام سودها و منافع زیادی می برد زیرا مسئولان آغار به اعتمادسازی کرده اند و این اعتمادسازی می تواند استعدادهای درخشان فرزندان این مرز و بوم را بیش از پیش شکوفا نماید. 

** بومی گزینی مدیران اقلیت ها 
در دولت روحانی همچنین یک اقدام نوین در زمینه مشارکت اهل سنت در تشکیلات مدیریتی صورت گرفت. در این دولت با پیشنهاد استاندار هرمزگان و تایید «عبدالرضا رحمانی فضلی» وزیر کشور، «میرمرسل ایزدی‌پور» به عنوان فرماندار شهرستان «بستک» منصوب شد. 
البته انتخاب مدیران دولتی از میان اقلیت های قومی و مذهبی تنها به فرمانداری بستک منتهی نشد بلکه « حمیرا ریگی» در این دولت کار خود را به عنوان نماینده عالی دولت (فرماندار) در شهرستان «قصرقند» استان سیستان و بلوچستان انتخاب شد. 
همچنین دولت یازدهم در راستای تحقق وعده مشارکت تمامی اقوام در دولت یازدهم مرحوم « مرجان نازقلیچی» را به عنوان فرماندار بندر ترکمن انتخاب نمود. 
در این زمینه همچنین رحمانی فضلی وزیر کشور در جلسه معارفه استاندار کردستان اعلام کرد نگاه دولت به کردستان و نیروهای نخبه آن امنیتی نیست بلکه هدف این است با استفاده از تمامی این نیروها توسعه پایدار در این استان ایجاد کنیم. 
انتخاب فرماندارانی از اهل سنت و زنان از آن جهت در دولت تدبیر و امید مهم تلقی می شود که روحانی در بیانیه 10 ماده ای اقوام تاکید کرده بود که در آینده نگاه امنیتی نسبت به نخبگان اقلیت ها مختلف کشور بر خواهد داشت. 

** تدریس به زبان مادری 
هر چند که اصل 15 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران به اهمیت آموزش و جایگاه زبان مادری و نبودن منع قانونی آن پرداخته، ولی در چند دهه اخیر استفاده از زبان های محلی و قومی در مطبوعات و رسانه‏ های گروهی کمرنگ یا در برخی از مناطق به فراموشی سپرده شد. 
روحانی با استناد به اصل 15 قانون اساسی، در تبلیغات ریاست جمهوری خرداد ماه 1392 وعده داد که شهروندان ایران زمین با هر زبانی و قومیتی که دارند باید بتوانند بر اساس اصل قانون اساسی در دانشگاه ها به زبان مادری خودشان ادامه تحصیل دهند. 
این وعده رییس جمهوری در زمینه تدریس به زبان مادری در دانشگاه های کشور با سخنان «حسین توکلی» مشاور سازمان سنجش کشور رنگ واقعیت به خود گرفت. 
وی سال 94 در گفت وگو با ایرنا از امکان انتخاب رشته داوطلبان برای ثبت نام در رشته های تحصیلی زبان و ادبیات ترکی و زبان و ادبیات کردی در مقطع کارشناسی خبر داد. 
او گفت: امسال در دفترچه آزمون سراسری 95 داوطلبان می توانند در رشته های تحصیلی زبان و ادبیات ترکی و زبان و ادبیات کردی در مقطع کارشناسی و نوع گزینش سراسری ثبت نام کنند. 

** اهمیت به زبان محلی در سفرهای استانی 
روحانی و اعضای کابینه وی برای اقلیت های زبانی کشور احترامی ویژه قائلند این احترام را می توان در سخنرانی های رییس جمهوری و مراسم های معارفه استانداران کشور به خوبی مشاهده کرد ، رییس جمهوری در نخستین سفر استانی خود به خوزستان در جمع مردمان این دیار به زبان عربی سخن گفت. 
این کار رییس جمهوری موجب شد تا برخی از اعضای کابینه وی نیز در سفر به استان های مختلف جملاتی به زبان مادری و رایج آن منطقه به زبان بیاورند. یکی از مهمترین اقدام ها در این زمینه سخنان وزیر کشور در استان کردستان بود. 
وی در مراسم معارفه استاندار دولت تدبیر و امید در این است اعلام کرد :همان طور که آقای رییس جمهوری گفتند من هم کردم و هر ترک؛ به همین دلیل امروز می خواهم با زبان کردی به شما خیرمقدم بگویم. او در ادامه به زبان کردی گفت :خیلی خوشحالم که امروز در جمع شما مردم کردستان هستم و سلام آقای روحانی را به شما تقدیم می کنم.