چرا جریان معماری معاصر ایران نیازمند تعامل با متخصصان است؟
(چرایی ضرورت ارتباط با متخصصان حوزه معماری در جهان)

سرزمین کهن ایران در طول قرون متمادی همواره صاحب سبک و صاحب آخرین دست آوردهای معمارانه در جهان بوده است به نوعی که این جلوداری در معماری بناها و ساختمان های عظیم، نام ایران را به مثابه مدرسه معماری جهان در یاد و خاطر تمامی شرق شناسان و دانشمندان علاقه­مند به فرهنگ و تمدن این مرز و بوم زنده نگه داشته است.

پس از گرایش عمومی مردم ایران به دین مبین اسلام، ایرانیان داشته ها و تجارب خویش را در حوزه معماری نیز با آموزه های ناب این آیین ابراهیمی منطبق کردند و به حق این انطباق اصولی و منطقی سر آغاز دوره ای جدید از شکوفایی معماری درسرزمین ایران گردید و باعث به وجود آمدن تمدنی اسلامی ـ ایرانی و غنی شده با آموزه های انسان ساز گردید و زمینه را جهت خلق آثار ممتاز معماری در اقصی نقاط کشور ایران مساعد نمود.

از معماری شگفت انگیز مساجد بنا شده به دست معماران مسلمان و عارفان خداجوی این حوزه گرفته تا بازارها و حمام ها و کاروانسراها و... همه و همه زاییده یک تفکر سالم و البته پرمحتوا در دوره مذکور بود. حتی فراوانی این آثار به حدی است که تنها ذکر نام آنها مستلزم چندین جلد فهرست نگاری می باشد. در این بین از مسجد جامع فهرج یزد و مسجد جامع نطنز گرفته تا مسجد شیخ لطف الله و مسجد امام اصفهان، ارسن وکیل شیراز و ارسن شیخ صفی و ارسن نقش جهان اصفهان تا شاهکارهای مسکونی دوران پس از اسلام، همه وهمه حاکی از غنای معماری ایران در این دوره­ های زمانی است.

این روند مثبت تا اواخر دوره صفویه جریان معماری ایران را به صورت مثبت و رو به جلو پیش برد. پس از سر کار آمدن قاجار، دامنه نزول اقتدار سیاسی کشور، به تدریج در تمامی عرصه های شئون فرهنگی تسری پیدا کرد، به گونه ای که کم کم شواهد کپی برداری ها و تقلیدهای خالی از هرگونه تفکر و اندیشه منطبق با ساختار فرهنگی اسلامی مردم، ابتدا در سطوح اولیه هنر و سپس در معماری و ساختمان سازی شهر ها نمایان گردید. البته در شروع این دوره همچنان معماران ایرانی آگاه از شرایط اقلیمی و موقعیت مکانی کشور سعی در ایرانی کردن و بومی کردن نقوش و طرح های وارداتی داشتند که نمونه های بسیار موفقی از قبیل مسجد و مدرسه سپهسالار و خانه های مسکونی کاشان و شیراز از این دست هستند. به تدریج و پس از ورود جریانات موسوم به مدرنیسم به ایران، افکار و ایدئولوژی های وارداتی، تقلید کور به جای تفکرات و نظریات ناب معماری ایرانی ـ اسلامی را شیعه نمود و در دوره های پهلوی اول و پهلوی دوم نزول جایگاه معماری ایران به شدت محسوس و تاسف بار گردید.

پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران و اشتغال مجموعه نظام با مشکلات و معضلات گذشته و جاری و از جمله 8 سال جنگ تحمیلی، کم توجهی به امر معماری تشدید گردید و پس از پایان دفاع مقدس بود که کم کم توجه به امر معماری از سر گرفته شد، اما متاسفانه به دلیل وقفه پیش آمده در این روند از یک سو و نیاز به ساخت و ساز سریع و انبوه از  سوی دیگر سبب گردید که مجددا نگاهی علمی و منطبق با فرهنگ صورت نپذیرد.

در سالهای اخیر با نوع دیگری از توجه به سبک معماری مواجه شده ایم که متاسفانه خود مسیر خطای دیگری است. تا جایی که شاهد ظهور معماری های عجیب و غریب، اعم از معماری به اصطلاح نما رومی و معماری های قرون وسطایی غرب در جای جای شهرهای بزرگ و کوچک کشورمان هستیم. چنان که مقام معظم رهبری نگرانی خود را از وضعیت و روند نامناسب معماری کشور اعلام نمودند و به ضرورت توجه به این حوزه بارها متذکر گردیده و دستگاه ها و نهادهای ذیربط را به توجه بیش از پیش به این حوزه شاخص فرهنگی در کشور توصیه نمودند و با نامگذاری سال 1393 شمسی به نام اقتصاد و فرهنگ بار دیگر اهمیت پرداختن به موضوع فرهنگ در تمامی عرضه ها را یادآور شدند.

ناگفته پیداست که معماری، یکی از شاخص ترین و بارزترین نمودهای فرهنگی هر جامعه می باشد و اهمیت به این حوزه، ارج نهادن به فرهنگ کشور ایرانی اسلامی عزیزمان خواهد بود. با این اصول، جای خالی تفکر و اندیشه نوین و منطبق با اهداف با توجه به برخورداری ذخایر و فرصت های بسیار نظری معماری ایرانی ـ اسلامی در کشور احساس می شود. به نظر می رسد در شرایط کنونی دعوت از اندیشمندان و صاحب نظران مطرح معماری جهان نه فقط به دلیل آشنایی آنان با معماری ایران و ظرفیت های آن بلکه بیشتر با هدف تبادل اندیشه ها و تجربه ها در جهت اصلاح و اکمال روند معماری در ایران به گونه ای که ضمن رعایت آخرین دستاوردهای جهانی منطبق با نیازهای فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و ملی جمهوری اسلامی ایران باشد.

از این رو موسسه فرهنگی ـ پژوهشی بنامید در ادامه سلسله همایش های بین المللی معماری خود، پس از همایش با حضور پروفسور گروتر از آلمان و همایشی با حضور 30 تن از معماران مطرح سوئیسی در دانشگاه تهران، که با همین دغدغه برگزار شدند، اینک اقدام به دعوت از تاثیرگذارترین معمار نیمه دوم قرن بیستم، پروفسور پیتر آیزنمن کرده است و ان شاءالله با توجه به شاخصه ها و قابلیت های بالای این استاد دانشگاه هاروارد در خصوص اصول تبدیل نظریات فلسفی و تئوری به مباحث اجرایی ساختمانی جهت بهره وری در راستای اهداف خود و با توجه به اقدامات انجام شده و دعوت از متخصصین داخلی، امر چاپ و انتشار نتایج این سفر علمی گامی در جهت افزایش دانش و علم در زمینه تبدیل ذخایر بی بدیل نظری و فلسفی معماری ایرانی ـ اسلامی به مباحث اجرایی برداشته شود.

دپارتمان فرهنگی موسسه بنامید